Quay trở lại với xã Yên Ninh, huyện Yên Định sau gần 2 năm triển khai thực hiện mô hình: “ Kết nối cung cầu sản phẩm bưởi Diễn trong chuỗi liên kết từ sản xuất, cung ứng và tiêu thụ tại xã Yên Ninh, huyện Yên Định” chúng tôi đã có cuộc gặp gỡ với các hộ dân đã từng tham gia vào mô hình.
* Thành công từ mô hình:
Đ/c Hồ Chí Thanh – Phó Chi cục trưởng Chi cục PTNT phát biểu khai mạc Lớp tập huấn Kiến thức thị trường và chăm sóc cây bưởi Diễn xã Yên Ninh.
Bưởi Diễn có nguồn gốc từ bưởi Đoan Hùng, được đưa về trồng đầu tiên tại xã Phú Diễn – huyện Từ Liêm – TP Hà Nội.Đến nay đã có rất nhiều địa phương đưa giống cây bưởi Diễn về trồng và chăm sóc đem lại hiệu quả kinh tế cao, tuy nhiên để gắn liền và phát huy được hiệu quả kinh tế với thương hiệu trái bưởi Diễn thì rất ít địa phương làm được.Xã Yên Ninh, huyện Yên Định vốn là một xã thuần nông với đia thế thấp trũng nên gặp khá nhiều khó khăn trong sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên với lợi thế chân đất cát phù sa, có độ cốt đất cao rất phù hợp để trồng các loại cây ăn quả, nhất là các loại trái có múi như: bưởi, cam, quýt… Trái bưởi Diễn đã xuất hiện ở Yên Ninh từ khoảng gần 20 năm trước, tuy vậy trái bưởi Diễn phát triển mạnh nhất ở địa phương chỉ trong khoảng 10 năm trở lại đây. Thời điểm thực hiện mô hình:“Kết nối cung cầu sản phẩm bưởi Diễn trong chuỗi liên kết từ sản xuất, cung ứng và tiêu thụ tại xã Yên Ninh, huyện Yên Định” năm 2017 theo thống kê thì toàn xã có khoảng 80ha trồng bưởi Diễn thì đến thời điểm hiện tại toàn xã đã có hơn 100ha trồng bưởi Diễn trong đó đã có 10 hađược Chi cục quản lý chất lượng Nông lâm sản, thủy sản Thanh Hóa cấp chứng nhận tiêu chuẩn VietGap.
Trao đổi với ông Đỗ Công Hưng – Chủ tịch UBND xã Yên Ninh cho biết: Sau khi xã được chọn là địa phương thực hiện Mô hình Kết nối cung cầu năm 2017 thì nhận thức của người dân về hiệu quả kinh tế mà cây bưởi Diễn đem lại đã được nâng cao rõ rệt, các hộ dân không chỉ được Tập huấn kỹ năng trồng và chăm sóc cây bưởi Diễn mà còn được tham vào lớp Tập huấn kiến thức thị trường từ đó nâng cao được chất lượng cũng như thương hiệu trái bưởi Diễn Yên Ninh.
* Hiệu quả kinh tế từ thương hiệu trái bưởi Diễn
Dạo qua một vòng quanh xã Yên Ninh cùng với các cán bộ xã,có thể thấy những vườn bưởi xanh ngát với nhiều phương thức canh tác kết hợp, có hộ trồng chuyên canh chỉ trồng bưởi nhưng có hộ lại kết hợp trồng bưởi xen với các loại cây khác hay có hộ lại tận dụng khoảng đất trống quanh ao nuôi cá để trồng bưởi vừa tạo cảnh quan lại tăng thêm thu nhập. Hộ gia đình ông Trịnh Đình Hồng là một trong những hộ trồng bưởi Diễn lâu năm nhất tại xã Yên Ninh.Gia đình ông hiện có hơn 300 gốc bưởi Diễn với độ tuổi bình quân xấp xỉ 10 năm đang cho trái đều hàng năm. Ông cho biết với những gốc bưởi trên 10 năm như của gia đình ông hiện tại đang thu hoạch ít nhất 100 trái/gốc, đặc điểm của bưởi Diễn là càng lâu năm thì cho trái chất lượng càng cao với trọng lượng và độ ngọt hơn hẳn so với những gốc bưởi chỉ mới cho trái một hoặc hai vụ đầu. Chính vì vậy bưởi Diễn của gia đình ông thường có giá bán cao hơn so với mặt bằng chung của các hộ trong xã tuy nhiên ông Hồng cho biết vườn bưởi nhà ông lâu nay vào mỗi dịp thu hoạch cuối năm đều được các đơn vị, cá nhân đăng ký mua hết toàn bộ để làm quà tết. Với 300 gốc bưởi sau khi trừ chi phí thì lợi nhuận gia đình ông thu được dao động trong khoảng 300 – 400 triệu/năm.
Nhắc đến hộ sản xuất đi lên làm giàu từ cây bưởi Diễn ở Yên Ninh phải nhắc đến ông Lê Trọng Giang với hơn 6 ha bưởi Diễn thì bình quân hàng năm ông thu lời trên 3 tỷ/năm. Trao đổi với ông Giang được biết gia đình ông quyết định đầu tư với quy mô lớn như vậy do đã có đầu ra đảm bảo cho trái bưởi Diễn. Một số công ty, siêu thị lớn ngoài Hà Nội đã ký hợp đồng bao tiêu sản phẩm với gia đình ông nên ông rất yên tâm sản xuất không phải lo đầu ra cho trái bưởi.Như vậy với thương hiệu bưởi Diễn Yên Ninh nếu chúng ta biết cách khai thác như trường hợp của hộ ông Giang thì trái bưởi Diễn rõ ràng là một cách rất tốt để các hộ dân xã Yên Ninh có thể thoát nghèo, thậm chí là làm giầu từ cây bưởi Diễn.Gặp lại hộ anh Lê Trường Thụ là một trong những hộ tham gia vào mô hình, là một hộ nuôi trồng thủy sản tuy nhiên những năm gần đây nhận thấy được hiệu quả kinh tế từ trái bưởi Diễn nên anh đã tận dụng những khoàng đất trống xung quanh ao của mình để trồng hơn 500 gốc bưởi Diễn. Tính đến nay anh đã thu được 3 vụ trừ chi phí đi tính ra hiệu quả kinh tế còn cao hơn so với công việc chính của anh là nuôi cá.
Thương hiệu trái bưởi Diễn Yên Ninh từ lâu đã được biết đến, tuy nhiên để gắn thương hiệu đó với hiệu quả kinh tế cho các hộ sản xuất là điều không hề dễ dàng. Bản thân chính quyền xã Yên Ninh cũng nhận thấy được điều đó và cũng rất trăn trở để tìm ra lối đi cho trái bưởi Diễn quê hương. Đầu năm 2018 xã Yên Ninh đã quyết định thành lập HTX rau củ quả Yên Ninh thống nhất sẽ là đầu mối thu gom và xúc tiến tiêu thụ bưởi cho các hộ. Đồng thời HTX sẽ là đơn vị quảng bá, đưa sản phẩm và thương hiệu bưởi Diễn ra thị trường thông qua các hội chợ nông sản, hội chợ kết nối cung cầutrong và ngoài tỉnh.Mục tiêu của xã Yên Ninh là mở rộng diện tích sản xuất bưởi Diễn đến năm 2020 toàn xã đạt 230 ha và hướng đến sản xuất theo hướng tập trung quy mô lớn để kiểm soát chất lượng của sản phẩm.Hiệu quả kinh tế của trái bưởi Diễn là điều không phải bàn cãi tuy nhiên chính quyền địa phương cần phải có kế hoạch quy hoạch sản xuất cụ thể, phải hướng sản xuất theo nhu cầu của thị trường, tránh tình trạng sản xuất tự phát giống như nhiều loại mặt hàng nông sản khác dẫn đến nguy cơ cung vượt cầu có thể khiến cho người dân sa vào bài toán không có lời giải “ được mùa mất giá”.
Mạnh Tùng