Hiện nay nhu cầu nguồn dược liệu hiện hữu cơ, an toàn trong sản xuất thuốc và các sản phẩm chăm sóc sức khỏe, làm đẹp là vô cùng lớn. Nắm bắt nhu cầu đó cùng với tận dụng ưu thếcác huyện miền núi Thanh Hóa về điều kiện tự nhiên, đất đai, khí hậu thuận lợi cho việc phát triển sản xuất cây dược liệu. Công ty Herbal Farm (xã Đồng Lương, huyện Lang Chánh) đã liên kết theo chuỗi giá trị, gắn với tiêu thụ sản phẩm các loại cây dược liệu để sản xuất các sản phẩm thảo dược đã góp phần chuyển đổi cơ cấu cây trồng và tăng giá trị sản xuất nông nghiệp, cải thiện và nâng cao đời sống cho các hộ dân huyện miền núi tỉnh Thanh Hóa.
(Vùng nguyên liệu liên kết của Công ty với các HTX)
Công ty Herbal farm được thành lập năm 2020 chuyên bảo tồn và gìn giữ, sản xuất và cung cấp các loại gen, giống cây dược liệu quý; cung cấp dược liệu sạch để phục vụ cho sản xuất thuốc trong nước và xuất khẩu; sản xuất các sản phẩm chất lượng và cao cấp từ dược liệu để phục vụ nhu cầu chăm sóc cho sức khỏe và làm đẹp của cộng đồng; phát triển du lịch nghỉ dưỡng từ các mô hình liên quan đến cây dược liệu. Hiện tại công ty đang thực hiện liên kết hơn 190 ha diện tích vùng nguyên liệu bao gồm các nhóm cây tinh dầu như cây ngải cứu, hương nhu trắng, sả, gừng, quế; nhóm trị ho: thiên môn, mạch môn, bách bộ, nhóm giải nhiệt: cúc hoa, kim ngân hoa tại huyện Lang Chánh, Bá Thước, Ngọc Lặc, Vĩnh Lộc,… với hơn 500 hộ dân là thành viên của các HTX dược liệu Châu Lang, Năng Cát, Lang Chánh, HTX dược liệu Pù Luông, HTX DVTM Mường Lát,… tham gia liên kết sản xuất. Việc liên kết giữa Công ty với các hộ dân thông qua hợp đồng bao tiêu sản phẩm. HTX là đơn vị trung gian đứng ra đại diện cho các hộ dân ký kết với công ty trong việc quản lý, phân phối giống, vật tư, giám sát và hỗ trợ kỹ thuật trồng, chăm sóc đạt tiêu chuẩn GACP – WHO đối với dược liệu, hỗ trợ bảo quản xử lý sau thu hoạch theo yêu cầu từ phía công ty, thực hiện các vấn đề pháp lý theo hợp đồng liên kết. Về phía công ty hỗ trợ vật tư đầu vào về cây giống, phân bón, vật tư nông nghiệp khác, theo dạng đối trừ và hỗ trợ kỹ thuật. Cam kết thu mua và bao tiêu sản phẩm cho người dân theo giá thu mua trên hợp đồng, giá thu mua có thể điều chỉnh linh hoạt tăng giảm theo giá thị trường để cùng chia sẻ rủi ro và lợi ích với người dân nhằm đảm bảo việc liên kết lâu dài bền vững. Về hình thức thanh toán, sản phẩm sau thu hoạch sẽ được công ty khấu trừ vào sản phẩm một phần, phần còn lại được thanh toán bằng tiền mặt. Tại các vùng nguyên liệu công ty còn chủ động đặt các hệ thống sấy và chưng cất tinh dầu để giải quyết nguyên liệu tại chỗ nhằm tiết kiệm chi phí vận chuyển và đảm bảo tối đa dược tính sản phẩm. Mô hình liên kết theo chuỗi đã từng bước hình thành quan hệ hợp tác sản xuất, mua bán theo đơn đặt hàng của công ty, với giá mua – bán cam kết rõ ràng ngay từ đầu. Nông dân thực hiện mua chung – bán chung, được mua vật tư nông nghiệp với giá cả hợp lý, chất lượng đảm bảo, nguồn gốc cây giống được kiểm nghiệm chứng nhận đáp ứng tiêu chuẩn khỏe, sạch bệnh, người dân được nợ cuối vụ, sản phẩm được hỗ trợ bao tiêu. Vì vậy,HTX sản xuất cũng như người dân luôn yên tâm về đầu ra, chỉ cần tập trung trong sản xuất nâng cao kiến thức, trình độ canh tác, tuân thủ quy trình sản xuất cây dược liệu theo tiêu chuẩn.
(Một số sản phẩm của Công ty Herbal Farm)
Chị Nguyễn Thị Sơn – Giám đốc công ty cho biết: “Do ký kết hợp đồng thu mua theo giá cố định ngay từ đầu vụ sản xuất, cho nên Công ty có thể hạch toán được đầu vào, đầu ra, từ đó, tạo sự yên tâm cho các thành viên tham gia”. Nhờ việc liên kết chặt chẽ, uy tín, luôn xem trọng lợi ích người dân đi đôi với lợi ích công ty nên các mô hình liên kết đã mang lại hiệu quả cao hơn nhiều lần so với sản xuất manh mún nhỏ lẻ trước kia. Công ty đã phối hợp với UBND huyện Lang Chánh hỗ trợ người dân tham các lớp tập huấn về kỹ thuật trồng, chăm sóc, thu hoạch, bảo quản, sơ chế ngay tại vùng theo tiêu chuẩn, sử dụng phân bón hữu cơ, thuốc BVTV sinh học, loại bỏ hoàn toàn phân bón và thuốc BVTV hóa học, hạn chế tình trạng ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, đặc tính cây dược liệu có thể tận dụng trồng xen canh dưới tán rừng, vườn tạp, trồng một lần cho thu hoạch nhiều năm. Vì vậy nâng cao hiệu quả kinh tế trên một đơn vị diện tích, giảm chi phí sản xuất so với truyền thống từ 10 – 15%, năng suất sản lượng tăng gấp đôi, chất lượng sản phẩm đảm bảo. Nguyên liệu sau thu hoạch được thu mua 100% với mức giá từ 800 nghìn đồng đến 50 triệu đồng/tấn tươi tùy loại, cho thu nhập từ 50 – 200 triệu đồng/ha/năm, mang lại hiệu quả kinh tế cao và ổn định cho người dân.Trong việc liên kết giữa doanh nghiệp và người dân, HTX đã phát huy vai trò trung gian liên kết sản xuất giữa các bên. Từ đó nhận thức, tư duy, trình độ của bộ máy quản lý, điều hành của HTX ngày càng được cải thiện, nâng cao nhận thức, thay đổi tập quán sản xuất nhỏ lẻ, cải thiện trình độ canh tác, hướng tới nền sản xuất nông nghiệp quy mô hàng hóa, bền vững. Thu nhập của bộ máy quản lý và lao động của HTX được đảm bảo và tăng lên. Việc liên kết sản xuất cây dược liệu giúp công ty tạo ra nguồn cung ứng nguyên liệu ổn định, cùng với phát triển các sản phẩm, dịch vụ mang tính độc đáo, bản sắc riêng đã nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Năm 2023, doanh thu của công ty đạt gần 3 tỷ đồng tạo công ăn việc làm cho 30 lao động thường xuyên và 50 lao động thời vụ với mức thu nhập 5 – 6 triệu đồng/người/tháng. Để tiếp tục phát triển mô hình, thời gian tới, công ty phối hợp với các HTX tuyên truyền, vận động người dân mở rộng diện tích trồng cây dược liệu lên 220 ha, nhân rộng mô hình tại các huyện khác và tỉnh ngoài như Nghệ An, Hòa Bình, đa dạng hóa sản phẩm phù hợp theo vùng.
Sản phẩm hiện nay của công ty ngoài bán nguyên liệu thô và bán thành phẩm cho các bệnh viện, nhà máy sản xuất thuốc như Bệnh viện Y học cổ truyền quân đội, Viện dược liệu Trung ương, công ty CP dược Nam Hà, công ty CP Traphaco, công ty Vietmex,… Ngoài ra công ty còn sản xuất đa dạng các sản phẩm phục vụ nhu cầu chăm sóc sức khỏe, ăn uống, làm đẹp trong nước và xuất khẩu như gối ngải cứu, gối thảo dược, nến thơm, tinh dầu các loại, nhang ngải cứu, muối ngâm chân, nước tắm thảo dược,… Sản phẩm được khách hàng yêu thích bởi chất lượng đạt tiêu chuẩn hữu cơ, mẫu mã hình thức cũng thể hiện được sự độc đáo về văn hóa vùng miền hay bao bì thân thiện với môi trường như lọ đựng từ tre hay hộp đựng từ giấy tái chế. Vì vậy, sản phẩm gối thảo dược, tinh dầu ngải cứu của công ty đã được chứng nhận OCOP 3 sao huyện Lang Chánh năm 2023. Dự định trong những năm tới, một số sản phẩm của công ty sẽ đăng ký chứng nhận OCOP để khẳng định thương hiệu và nâng tầm sản phẩm. Với thị trường nước ngoài, các sản phẩm của công ty như gối thảo dược, nến thảo dược, tinh dầu, trà, gừng muối,… còn được xuất khẩu sang một số thị trường như Na Uy và đang tiếp tục xúc tiến thương mại sang thị trường Hàn Quốc. Trong những năm tới công ty sẽ tiếp tục mở rộng vùng nguyên liệu sản xuất và đa dạng sản phẩm như làm thêm nến, nhang, viên đốt, phát triển các dòng nước lau sàn, nước rửa bát thảo dược phục vụ nhu cầu thiết yếu để phù hợp với thị trường Lào và đẩy mạnh xúc tiến thương mại sang thị trường này. Mở thêm các điểm chăm sóc sức khỏe ở trong và ngoài tỉnh thông qua mô hình nghỉ dưỡng lưu trú, nghỉ dưỡng trải nghiệm.
Những năm qua, mô hình liên kết trồng cây dược liệu giữa công ty TNHH Herbal Farm với người dân tại các xã trên địa bàn trong và ngoài tỉnh đã mang lại hiệu quả tích cực, không chỉ giúp công ty đảm bảo nguồn cung chất lượng hàng hóa mà còn giúp người dân có đầu ra ổn định lâu dài, nâng cao hiệu quả sản xuất tăng thu nhập, cải thiện đời sống. Qua đó, góp phần nâng cao giá trị cây dược liệu, mở ra hướng phát triển kinh tế mang tính bền vững cho người dân trên địa bàn trong và ngoài tỉnh.
Phương Thúy