Theo các cụ cao niên trong xã Xuân Trường (xưa kia gọi là làng Xuân Phả), huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa kể lại, tương Xuân Phả là thứ nước chấm nổi tiếng bởi vị ngọt thơm đặc trưng, nghề làm tương đã có từ lâu đời.
Anh Đỗ Xuân Dũng, chủ cơ sở tương Xuân Phả.
Tương Xuân Phả có vị thơm ngon bởi nhiều yếu tố, nhưng cũng phải kể đến địa hình nơi đây được bao quanh bởi dòng sông Chu, những bãi bồi đất đai màu mỡ được người dân sử dụng để trồng cây đậu tương rất tươi tốt, các hạt đậu luôn căng tròn.
Theo anh Dũng, tương Xuân Phả là sản phẩm được làm từ nguyên liệu tự nhiên theo phương pháp truyền thống như: Đậu tương, ngô, muối và nước…Đây cũng là một trong những điều kiện thuận lợi cho việc khôi phục và phát triển nghề tương Xuân Phả.
Để có những giọt nước tương thơm phức, phải trải qua nhiều công đoạn, trong đó công đoạn chọn lọc nguyên liệu là đậu tương và ngô là khá kỳ công. Cụ thể, đậu tương phải là đậu ta hạt nhỏ, vàng, đều hạt, ngô phải là ngô nếp hạt đều sau đó đem phơi lại cho thật kỹ đủ độ giòn và đóng lại vào bao kín không bị ẩm.
Ngoài ra, đây là sản phẩm từ nông nghiệp nên không tránh khỏi rủi ro về thiên tai dịch bệnh, mất mùa, tương thường làm từ tháng 4-8 hằng năm, nhiệt độ thích hợp làm tương phải trên 30 độ, còn vào mùa lạnh thì không làm đượThời tiết trên 30 độ c sẽ tạo nên những bát tương thơm phức-thứ nước chấm làng quê nhưng dân thành phố cũng mê tít. “Công thức để làm nên nước tương thơm ngon thì cứ10 lít nước, 1 kg đậu tương, 1 kg ngô, 1 kg muối trộn lẫn vào nhau và ủ khoảng 3- 4 tháng là có thể lấy tương ra dùng được’’.
Hiện cơ sở sản xuất Đỗ Xuân Dũng – Điện thoại: 0988368237 – Thôn 1 – xã Xuân Trường – huyện Thọ Xuân – tỉnh Thanh Hóa cung cấp tương Xuân Phả ra thị trường toàn quốc với sản lượng10.000 – 12.000 lít/năm, giá bán buôn 20.000đồng/lít, bán lẻ 25.000 đồng/lít” hạn sử dụng sản phẩm là 12 tháng.
Tương Xuân Phả là sản phẩm được làm hoàn toàn từ nguyên liệu sạch, không sử dụng hóa chất bảo quản, giá thành tương đối rẻ, thường được các gia đình mua về làm thứ nước chấm rau muống, rau nộm các loại, kho thịt, cá…
Tương Xuân Phả là thứ nước chấm có hương vị thơm, ngon đặc trưng.Đến ngày 08/01/2020 đã được cục sở hữu trí tuệ cấp giấy đăng ký nhãn hiệu số: 341929; Mẫu nhãn hiệu Xuan Pha.
Nhìn vào chai Tương Xuân Phả ít ai nghĩ rằng, quy trình làm từ lúc lựa chọn nguyên liệu đến khi hình thành sản phẩm cực kỳ phức tạp, đòi hỏi sự kiên trì, tỉ mỉ, kỹ thuật và cả kinh nghiệm lâu năm của người làm tương. Người dân làng Xuân Phả thường trồng Ngô và Đậu tương ở bãi bồi ven sông Chu, đây là 2 nguyên liệu chủ yếu làm nên sản phẩm Tương Xuân Phả cùng với muối sạch và nước sạch. Với nguồn nguyên liệu sẵn có được nhân dân tự trồng tại địa phương, sản xuất theo quy trình khép kín, không dùng hóa chất bảo quản nên tương Xuân Phả có mùi thơm đặc trưng của đậu tương và mốc được làm từ ngô. Sản phẩm bảo quản được từ 2-3 năm ở điều kiện ngoài trời không bị nước ngấm vào mà không dùng đến hóa chất bảo quản.
Sản phẩm Tương Xuân Phả đã được các cấp kiểm định vệ sinh an toàn thực phẩm, công bố chất lượng sản phẩm và đã đăng ký nhãn hiệu độc quyền. Năm 2021 tương Xuân Phả đã Hội đồng thẩm định các cấp đánh giá, xếp hạng sản phẩm OCOP 3 sao.
Trong thời gian tới cơ sở Lâm Dũng chuyên sản xuất tương Xuân Phả tiếp tục đầu tư để nâng cao chất lượng và sản lượng lên 15.000 lít/năm, cùng với đó là vận động các hộ trong xã cùng làm để hình thành tổ hợp sản xuất quy mô lớn, góp phần khôi phục làng nghề truyền thống của quê hương.
Đồng thời, tôi tiếp tục nghiên cứu thị trường để đưa sản phẩm tương Xuân Phả vào các siêu thị, cửa hàng thực phẩm sạch…trên toàn quốc để giới thiệu đến người tiêu dùng”.
Văn Lộc